Nederland wordt steeds digitaler. We bankieren via internet, loggen in bij de overheid en bestellen zelfs onze drankjes online. Dat is handig, maar lang niet voor iedereen even makkelijk. KopGroep Bibliotheken biedt hulp, cursussen en begeleiding. Op Texel werd bijvoorbeeld een Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) geopend. “De bibliotheek verandert, maar blijft de plek waar je informatie vindt.”
Maaike Vonk is vestigingscoördinator op Texel. Na de andere kopgemeenten kreeg in 2023 ook het eiland een IDO. “Eén keer in de week kunnen inwoners terecht bij het Informatiepunt Digitale Overheid. Vrijwilligers van Texels Welzijn zitten dan klaar om ze te helpen bij het invullen van digitale overheidsformulieren of bijvoorbeeld problemen bij het gebruik van DigiD.” De meeste bezoekers zijn op leeftijd of hebben een migratieachtergrond. Maaike: “Voor hen kan het ontzettend ingewikkeld zijn. Denk bijvoorbeeld aan de aanvraag van toeslagen. Dan moet je snappen wat er staat én de online vaardigheden hebben om zo’n formulier in te vullen.” Het gaat bij overheidszaken eigenlijk altijd om privacygevoelige informatie. Maaike: “Mensen die het moeilijk vinden zeggen al snel: ‘Doe jij het maar’, maar dat doen we dus niet. De vrijwilligers bieden begeleiding. De bezoekers vullen zelf hun persoonlijke gegevens in.”
Maaike Vonk is vestigingscoördinator op Texel. Na de andere kopgemeenten kreeg in 2023 ook het eiland een IDO. “Eén keer in de week kunnen inwoners terecht bij het Informatiepunt Digitale Overheid. Vrijwilligers van Texels Welzijn zitten dan klaar om ze te helpen bij het invullen van digitale overheidsformulieren of bijvoorbeeld problemen bij het gebruik van DigiD.” De meeste bezoekers zijn op leeftijd of hebben een migratieachtergrond. Maaike: “Voor hen kan het ontzettend ingewikkeld zijn. Denk bijvoorbeeld aan de aanvraag van toeslagen. Dan moet je snappen wat er staat én de online vaardigheden hebben om zo’n formulier in te vullen.” Het gaat bij overheidszaken eigenlijk altijd om privacygevoelige informatie. Maaike: “Mensen die het moeilijk vinden zeggen al snel: ‘Doe jij het maar’, maar dat doen we dus niet. De vrijwilligers bieden begeleiding. De bezoekers vullen zelf hun persoonlijke gegevens in.”
Het IDO is niet de enige plek waar inwoners terecht kunnen met hun digitale vragen. Maaike: “We hebben ook het spreekuur digitale vaardigheden en onze workshops en cursussen. Op het spreekuur kun je terecht als je ergens zelf niet uitkomt. Je wil bijvoorbeeld een app installeren of je komt ineens niet in je mail. We zien ook mensen die gewoon hun treinreizen willen plannen. Maar ja, het spoorboekje bestaat niet meer.” De workshops gaan over specifieke onderwerpen. Internetbankieren bijvoorbeeld. En dan zijn er nog de cursussen. “We hebben een cursus over online veiligheid, één over toegang tot de digitale overheid en natuurlijk de cursussen Klik & Tik. Op het oefenplein werk je in je eigen tempo op Oefenen.nl, er lopen vrijwilligers rond om je te helpen. Zo kan iedereen werken aan de dingen die hij of zij zelf graag wil leren.”
Proberen
Gusta Spoelman-de Vries is een van de cursisten op het oefenplein. Ze vertelt: “Ik ben vandaag voor de derde keer en ik vind het ontzettend leuk. De vrijwilligers nemen de tijd voor je en je merkt dat je onder gelijkgestemden bent. Iedereen vindt het moeilijk dus niemand heeft een oordeel. En daarbij is het ook nog gezellig.” Gusta is 73. Voorheen vroeg ze haar kinderen vaak om hulp. “Ze wonen niet in de buurt, dus als ze er zijn wil ik eigenlijk gewoon leukere dingen met ze doen. Het kost tijd en ze gaan vaak veel te snel voor me. In de cursus leer ik het stapje voor stapje zelf te doen.” Liefst vermeed ze de computer. “Ik heb het lang volgehouden alles maar per post te doen, maar dat gaat gewoon niet meer. Zelfs op een terras moet je al een QR-code scannen om je bestelling te plaatsen.” Ze lacht. “Maar dat lukt me nu dus wel. Vroeger zou ik meteen hebben opgegeven, maar nu dacht ik: ‘Kom op, gewoon proberen.’ Ik was met een vriendin. De mensen naast ons vroegen nog of we eruit waren gekomen. Die zagen natuurlijk twee van die grijze koppies boven een mobiele telefoon.” Gusta heeft al veel geleerd, maar merkt ook dat ze zich vrijer voelt. “Je moet gewoon niet bang zijn. Mijn zoon stuurde een betaalverzoek. Je kunt dan appen dat je niet weet hoe het werkt, maar je kunt ook even verder scrollen om te kijken of je daarachter kunt komen.” Ook dit lukte. “Zie je wel dat je het kan, dacht ik toen. Toch een goed gevoel.”
Meedoen
Maaike ziet de waarde van deze dienstverlening. “Ik ben bibliothecaris, zit hier al honderd jaar en ik houd van boeken. Maar de wereld verandert, dus ik ben blij dat de bibliotheek dat ook doet. We zouden ons bestaansrecht verliezen als we alleen onze collectie konden bieden.” Ze ziet de verandering dan ook niet als verschuiving, maar als een verbreding. “Er is behoefte aan kennis. Vroeger ging je naar de bibliotheek om die in boeken te zoeken. Nu kun je veel informatie online vinden, maar dan moet je wel vaardig genoeg zijn op het internet. Onze opdracht vanuit de gemeentes is informatie te ontsluiten voor de inwoners. We blijven ze de juiste weg wijzen naar de juiste informatie, maar dan anders.” Ze lacht: “Het scheelt wel in onze kostbare boeken. Voorheen moesten we ze controleren omdat er regelmatig plaatjes werden uitgeknipt. Die tijd is voorbij.”
Gusta Spoelman-de Vries laat zien hoe de oude en de nieuwe bibliotheek samenkomen: “Mijn vriendin appt me altijd boekentips, maar omdat ik reuma heb, kan ik niet zo lang een boek vasthouden. Nu heb ik een app waarop ik boeken kan luisteren. De vrijwilligers hebben me geholpen die erop te zetten.” Ze is blij met alle hulp. “Het is leuk én je leert wat. En als de cursus klaar is, weet ik dat ik altijd terug kan komen als ik vragen heb.”